Nie bez powodu mówi się, że oczy są zwierciadłem duszy, ale co jeszcze warto o nich wiedzieć? Jakie znaczenie ma kolor oczu, co sygnalizuje i jak wygląda kwestia jego dziedziczenia? Czy barwa tęczówki może odpowiadać za cechy charakteru, a nawet sugerować, że coś niedobrego dzieje się z naszym zdrowiem? Podpowiadamy!
O czym świadczy kolor oczu?
Barwa oczu mówi o nas więcej, niż moglibyśmy przypuszczać! Po pierwsze, jest całkowicie indywidualna dla każdego człowieka i choć znamy kilka kolorów oczu, to tak naprawdę każdy człowiek ma tęczówkę nieco inną i całkowicie niepowtarzalną, co sprawia, że jest to jego cecha osobnicza. Po drugie, o czym świadczy kolor oczu? O naszym stanie zdrowia, o szczególnych cechach charakteru, poziomie naszej wiarygodności, a nawet… progu bólu, jaki jesteśmy w stanie wytrzymać.
Naukowcy, którzy od lat zajmują się badaniem ludzkiego oka widzą w nim także skalę tolerancji na alkohol, podatność na konkretne choroby i oczywiście zmiany naszego nastroju (te psychiczne i fizyczne), o których świadczy rozszerzenie lub zwężenie tęczówki, przebarwienie białek czy nawet zmiana koloru samej tęczówki!
Dziedziczenie koloru oczu – jak się odbywa?
Kolor oczu może być dziedziczony, ale co ważne – nie tylko od rodziców! Aktualnie wyróżnia się od 16 do 80 wariantów koloru oka, który może pojawić się dziedzicznie u przyszłych pokoleń. I tak, odcień możemy „otrzymać w spadku genetycznym” od dziadków, pradziadków, prapradziadków, a nawet jeszcze dalszych pokoleń. Barwa naszej tęczówki jest w mocny sposób determinowana genetycznie i chociaż nie musi być ściśle związana z jednym przodkiem, to najczęściej tak właśnie jest. Dziedziczony od przodka kolor wynika też z karnacji takiej osoby, koloru skóry i włosów.
- Najczęściej jasna karnacja własna i przodków plus jasne włosy – to oczy niebieskie, a karnacja i włosy ciemniejsze – to oczy brązowe. Tu jednak od każdej takiej reguły istnieją rzadkie, ale jednak – wyjątki.
- Poza dziedziczeniem na odcień oka wpływa ilość pigmentu melaniny produkowanej w naszym organizmie przez wyspecjalizowane komórki. Im pigmentu więcej – tym kolor ciemniejszy.
Noworodki mają ten sam kolor oczu
Wiele osób zauważa, że noworodki mają ten sam kolor oczu. Jak to możliwe? Badania wskazują, że większość dzieci rodzi się z oczy jasnoniebieskimi, a dopiero po kilku miesiącach życia kolor ten zaczyna dopiero przyjmować taki odcień, jaki w przyszłości będzie miał młody człowiek. Jest więc zupełnie naturalne, że barwa oczu w tym przypadku się zmienia. Pigmenty oka decydujące o jego finalnym kolorze wydzielają się dopiero później, dlatego, żeby określić jaki kolor oczu będzie miało dziecko, trzeba z tym poczekać. Z pewnością, jeśli oboje rodziców ma np. kolor oczu brązowy, to dziecko na 99% nie będzie miało niebieskiego. Tu warto zwrócić uwagę na „brakujący procent”. W naturze i genetyce nie ma rzeczy pewnych w 100%, dlatego właśnie bardzo rzadko i od tej zasady zdarzają się wyjątki.
Najpopularniejsze kolory oczu i z czego wynikają?
W tabelach odcieni kolorystycznych mówi się o nawet 80 różnych kolorach oczu, chociaż dla nas najważniejszych jest ledwie kilka. Brązowe, zielone, niebieskie, piwne – to od tych idealnych barw bazowych odchodzą dziesiątki kolejnych, różniących się mniejszą lub większą skalą wybarwienia. Najpopularniejsze kolory oczu i z czego wynikają?
- Brązowe – to najczęstszy i tym samym najbardziej popularny kolor oczu. Na świecie ma go od 55 do 79% ludzi! Dominacja: Azja i Afryka.
- Niebieskie – to kolor typowy dla 8-10 % osób, z dominacją w regionach skandynawskich
- Piwne – 5% ludzi na całym świecie. Najwięcej w Europie i USA
- Zielone – najrzadszy kolor oczu na świecie! Ma go 1-2% całej populacji i uważa się go przez to za niezwykle atrakcyjny. Ciekawostka: zielone oczy ma blisko 90% kobiet z Islandii!
Czy istnieją oczy w różnych kolorach? Oczywiście! Mutację tę nazywa się heterochromią i występują ona niezwykle rzadko – mniej więcej u 1% wszystkich ludzi.
Posiadanie takiego, a nie innego koloru oka wynika z wielu różnych czynników m.in. uwarunkowań genetycznych dziedziczonych po poprzednich pokoleniach oraz geograficznej strefy pochodzenia. To, że ktoś mieszka od kilku lat na Islandii, nie znaczy, że jego dziecko będzie miało zielone oczy! Chodzi tu o to, gdzie mieszkali przodkowie i jakich cech genetycznych nabyły minione pokolenia.
Kolor oczu a stan zdrowia
Badacze ludzkiego oka już dawno stwierdzili, że kolor oczu a stan zdrowia to rzeczy ściśle ze sobą powiązane. Wybarwienie tęczówki może świadczyć o takich chorobach jak np. czerniak, cukrzyca czy bielactwo.
Ciekawostka: badania publikowane na łamach renomowanego czasopisma „Clinical and Experimental Ophthalmology” udowadniają, że osoby o jasnych oczach są bardziej podatne na zwyrodnienia plamki żółtej niż te, które mają oczy ciemne. Z drugiej strony, ludzie o oczach niebieskich zdecydowanie rzadziej cierpią na wrodzone bielactwo. Od niedawna wiadomo też, że posiadacze oczu w kolorze bardzo ciemnym są bardziej narażeni na różnego typu, sezonowa zaburzenia efektywne! Dlaczego? Przez ich ciemne oczy do mózgu przenika mniej światła, a to czyni ich podatnymi na takie właśnie zaburzenia.
W niektórych filmach mówi się o tym, że ktoś ma oczy w różnych kolorach i nie jest to tylko wymysł fabularny! Mało tego, ci, którzy mają jedno oko niebieskie, a drugie brązowe mają o wiele większe ryzyko zachorowania na jaskrę Figmantrit oraz zespół Hornera. Oczywiście wpływ koloru na choroby nie jest w stu procentach pewny ani taki sam dla każdego, a jedynie wskazuje, że ludzie o takiej czy innej barwie oka mogą szybciej zapaść na dane schorzenia.