Co to jest zielona bakteria i skąd pochodzi jej nazwa?
Zielona bakteria to potoczne określenie bakterii, których kolonia przyjmuje charakterystyczny zielony kolor, wynikający zazwyczaj z obecności barwników, takich jak pyocyjanina lub chlorofil. Jedną z najczęściej spotykanych zielonych bakterii jest Pseudomonas aeruginosa, czyli pałeczka ropy błękitnej. Jest to bakteria gram-ujemna, która wytwarza barwniki fluorescencyjne – między innymi pyocyjaninę – nadające jej koloniom zielonkawą lub niebiesko-zieloną barwę.
Innym przykładem zielonej bakterii są bakterie zielone siarkowe (takie jak Chlorobium), które żyją głównie w środowiskach beztlenowych i uczestniczą w procesach fotosyntezy, wykorzystując do tego celu siarkowodór zamiast wody. Barwnik chlorosomowy obecny w ich komórkach nadaje im zielone zabarwienie.
Zielona bakteria w organizmie człowieka – kiedy staje się zagrożeniem?
Pseudomonas aeruginosa to bakteria oportunistyczna, co oznacza, że może wywoływać infekcje głównie u osób z osłabionym układem odpornościowym. Obecność tej bakterii w organizmie nie zawsze wiąże się z chorobą – często kolonizuje wilgotne części ciała, takie jak ucho zewnętrzne, skóra pod pachami czy okolice pachwinowe, nie powodując objawów.
Problem pojawia się, gdy dochodzi do jej przeniknięcia do organizmu przez rany, cewniki, respiratory czy inne implanty medyczne. Powszechnie wywołuje:
- infekcje dróg moczowych, szczególnie u osób z cewnikiem,
- zakażenia ran i oparzeń,
- zapalenie płuc, zwłaszcza w warunkach szpitalnych,
- zakażenia ucha zewnętrznego („ucho pływaka”),
- posocznicę (sepsę) u osób przewlekle chorych lub po operacjach.
To jedna z bakterii najczęściej izolowanych w warunkach szpitalnych, co czyni ją istotnym patogenem w medycynie. Jej infekcje bywają trudne do leczenia, ponieważ cechuje ją oporność na wiele antybiotyków.
Jakie objawy może powodować zielona bakteria?
Objawy zakażeń wywołanych Pseudomonas aeruginosa zależą od miejsca infekcji. Do najczęstszych należą:
- wysięk z rany o zielonkawym kolorze i charakterystycznym zapachu (przypominającym woń jaśminu lub zgniłych owoców),
- bóle i obrzęki w miejscu infekcji,
- gorączka i ogólne osłabienie organizmu,
- kaszel, duszności i wydzielanie plwociny o zielonkawej barwie przy zapaleniu płuc,
- ból ucha i uczucie zatkania przy zakażeniu ucha zewnętrznego.
Szczególnie niebezpieczne są infekcje u osób z mukowiscydozą, nowotworami, po przeszczepach lub w trakcie intensywnej antybiotykoterapii.
Zielona bakteria a odporność na antybiotyki
Jednym z największych wyzwań związanych z Pseudomonas aeruginosa jest jej wysoka odporność na antybiotyki. Bakteria ta posiada liczne mechanizmy obronne, m.in. pompy wypompowujące leki z komórki, enzymy unieczynniające antybiotyki oraz zdolność do tworzenia biofilmu – lepkiej warstwy ochronnej pokrywającej jej kolonie.
Biofilm ogranicza dostęp leków do bakterii, utrudniając ich skuteczne zwalczanie. To właśnie dlatego zakażenia spowodowane Pseudomonas aeruginosa wymagają często leczenia skojarzonego kilkoma antybiotykami oraz dłuższego pobytu w szpitalu. W niektórych przypadkach trzeba sięgać po terapie z użyciem nowoczesnych leków rezerwowych, dostępnych tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach.
Czy zielona bakteria może być użyteczna w przyrodzie?
Choć Pseudomonas aeruginosa w medycynie kojarzy się z zagrożeniem, to inne zielone bakterie mogą odgrywać pozytywną rolę w ekosystemie. Bakterie zielone siarkowe oraz zielone bakterie nitkowate (takie jak Chloroflexus) pełnią ważną funkcję w środowiskach wodnych i glebowych.
Dzięki zdolności do anoksygenicznej fotosyntezy – czyli produkcji energii przy braku tlenu – przyczyniają się do oczyszczania wód i biorą udział w obiegu siarki. Co więcej, niektóre gatunki bakterii z rodzaju Pseudomonas są wykorzystywane w bioremediacji, czyli procesie oczyszczania środowiska z toksyn i zanieczyszczeń organicznych. Potrafią one rozkładać ropopochodne, pestycydy i inne chemikalia, które zanieczyszczają glebę czy wodę.
Jak zapobiegać zakażeniom wywoływanym przez zielone bakterie?
Profilaktyka ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza w środowisku szpitalnym i u osób z obniżoną odpornością. Oto najważniejsze zasady:
- higiena rąk – dokładne mycie i dezynfekcja rąk personelu medycznego i pacjentów,
- dezynfekowanie sprzętu medycznego – regularne czyszczenie respiratorów, cewników i aparatury,
- unikać wody stojącej – bakteria rozwija się łatwo w wilgotnych środowiskach, np. w zlewach, kranach, basenach,
- monitorowanie pacjentów wysokiego ryzyka – osoby po operacjach, z nowotworami czy w trakcie immunosupresji powinny być szczególnie chronione,
- stosowanie antybiotyków z rozwagą – nadużywanie antybiotyków sprzyja rozwojowi szczepów opornych.
Jak rozpoznać zakażenie zieloną bakterią i jak wygląda leczenie?
Rozpoznanie polega na pobraniu materiału biologicznego (np. wymazu z rany, plwociny, moczu) i wykonaniu posiewu bakteriologicznego. Identyfikacja szczepu oraz oznaczenie jego wrażliwości na antybiotyki (antybiogram) pozwala dobrać odpowiednie leczenie.
Leczenie zakażenia zależy od lokalizacji infekcji, stanu pacjenta i oporności szczepu. Stosuje się m.in.:
- cefalosporyny III i IV generacji,
- karbapenemy,
- aminoglikozydy (np. gentamycyna),
- fluorochinolony,
- kolistynę jako lek ostatniej szansy w przypadku opornych szczepów.
Terapia często obejmuje podawanie leków dożylnie i trwa od kilku dni do kilkunastu tygodni, w zależności od ciężkości zakażenia. W bardzo ciężkich przypadkach potrzebna może być interwencja chirurgiczna, np. opracowanie ropnia czy usunięcie zakażonego implantu.
Renata Adamska – redaktorka magazynu wesowow.pl. Tworzy inspirujące treści dla kobiet, łącząc pasję do pisania z tematami bliskimi codziennemu życiu. W jej artykułach nie brakuje stylu, empatii i praktycznych wskazówek dotyczących relacji, urody, psychologii i kobiecego rozwoju.