Sodium hydroxide czyli po prostu wodorotlenek sodu to jeden z bazowych składników wielu dzisiejszych kosmetyków. Dlaczego się go w nich stosuje i czy jest szkodliwy, a jeśli tak to w jakim zakresie? Co warto o tym dodatku wiedzieć?
Co to jest Sodium Hydroxide?
W czasach, w których coraz mocniej zwracamy uwagę na skład kosmetyków, bardzo często podczas ich sprawdzania, czy to na etykiecie i czy online, trafiamy na nazwę lub wzór chemiczny wodorotlenku sodu. Co to jest Sodium hydroxide? To nieorganiczny związek chemiczny o wzorze NaOH, należący do najsilniejszych znanych zasad.
Wizualnie NaOH występuje w postaci białej substancji o budowie krystalicznej, a najczęściej pojawia się w formie proszku, płatków, granulek lub pastylek. Dzięki swoim właściwościom stanowi cenny dodatek do produkcji kosmetyków i zgodnie z rozporządzeniem 1223/2009 jest bezpieczny do stosowania w kosmetykach, ale przy ograniczonym stężeniu.
Branża kosmetyczna może używać go jako dodatku pod warunkiem, że jego maksymalne stężenie w produkcie będzie wynosić:
- 2% w przypadku produktów do prostowania włosów
- 5% w preparatach do usuwania skórek wokół paznokci
- 4,5% w specjalistycznych produktach kosmetycznych
- Dodatkowo Sodium hydroxide w zastosowaniu jako regulator pH np. w depilatorach nie może mieć stężenia większego niż 12,7.
Warto wiedzieć: zwyczajowe nazwy tej substancji to soda żrąca oraz soda kaustyczna
Właściwości wodorotlenku sodu
Najważniejsze właściwości wodorotlenku sodu, ściśle związane z tym, jak chętnie sięga się po niego w sektorze kosmetycznym to:
- Wysoka higroskopijność – tzn. że NaOH ma szczególną zdolność do wchłaniania wilgoci i jej wiązania z wodą
- Dobra rozpuszczalność w wodzie
- Intensywnie pienienie się
- Działanie silnie oczyszczające i przeciwbakteryjne
- Wspomaganie złuszczania martwego naskórka – właściwości złuszczające
- Łatwe łączenie się ze znajdującym się w powietrzu dwutlenkiem węgla, wskutek czego powstaje specjalna powłoka zwana węglanem sodu
- Tworzenie soli ze słabymi kwasami organicznymi
- Właściwości żrące – w dużym stężeniu!
- Silna reaktywność, co sprawia, że należy się z tym związkiem obchodzić bardzo ostrożnie i odpowiednio przechowywać
Ważne: w bardzo dużym stężeniu wodorotlenek sodu jest substancją silnie żrącą, dlatego jego użycie w kosmetykach jest ustawowo mocno ograniczone co do wysokości możliwego stężenia.
Do czego stosuje się wodorotlenek sodu?
Sodium hydroxide ma bardzo szerokie zastosowanie w dzisiejszej gospodarce i obejmuje bardzo różne jej sektory. Gdzie stosuje się wodorotlenek sodu?
- Sodium hydroxide w kosmetykach – m.in. do wyrobów twardych mydeł, skutecznych środków do prostowania włosów, usuwania skórek przy paznokciach, regulowania pH w depilatorach, produkcji zmywaczy do paznokci itd. Używa się go też jako bardzo dobrego regulatora pH np. w pomadkach do ust, szminkach i innych kosmetykach związanych z pielęgnacją twarzy. Wodorotlenek sodu w kosmetyce to także płyny do kąpieli, żele do mycia, pianki do golenia, peelingi a także farby do włosów (wszędzie wyłącznie jako dodatek!).
- Do wyrobu detergentów i barwników, a także produkowania gumy i efektywnej regeneracji kauczuku
- Do wytwarzania szkła wodnego z krzemionki i produkowania sztucznego jedwabiu
- W procesach uzdatniana wody na cele typowo przemysłowe
- W rafinacji olejów mineralnych i ropy
- Do przeróbki ciekłych produktów koksowania i w przemyśle papierniczym
- W branży spożywczej – jako regulator kwasowości i dodatek do żywności
- Do wytwarzania środków służących udrażnianiu rur kanalizacyjnych
- Do skutecznego usuwania brudu i tłuszczu – w środkach piorących i czyszczących
Czy wodorotlenek sodu jest szkodliwy?
Pytając o to czy wodorotlenek sodu jest szkodliwy należy odpowiedzieć dwojako:
- Nie, nie jest szkodliwy, jeśli używa się go zgodnie z zaleceniami i obowiązującym w Polsce rozporządzeniem dotyczącym dodawania go do kosmetyków. W małym stężeniu nie powoduje problemów i jest bezpieczny do stosowania
- Tak, jest bardzo szkodliwy, jeśli stosuje się go w stężeniu przekraczającym normy. W tym przypadku stanowi on substancję żrącą i może prowadzić do poważnych powikłań skóry, ciała i ogólnego zdrowia.
Efekty uboczne stosowania kosmetyków z wodorotlenkiem sodu
W sytuacji, w której wodorotlenek sodu został użyty w za dużym stężeniu, niemal pewne jest pojawienie się groźnych tego efektów ubocznych. O jakich efektach mowa? Przede wszystkim będą to:
- Oparzenia skóry i oczu – w wysokim stężeniu NaOH jest żrące i należy się tu liczyć z wszystkimi konsekwencjami tego faktu łącznie z utratą wzroku
- Uszkodzenie układu oddechowego – opary wodorotlenku sodu są dla płuc szkodliwe
Wykorzystanie wodorotlenku sodu w domowej produkcji mydła
Wiele osób skuszonych możliwością wykorzystania wodorotlenku sodu do domowej produkcji mydła, decyduje się na samodzielne przeprowadzanie działania tego typu. Oczywiście jest to jak najbardziej możliwe, ale biorąc pod uwagę żrący charakter tej substancji i możliwość użycia zbyt dużego jej stężenia – a wystarczy moment nieuwagi by dodać kilka łyżek produktu za dużo, naprawdę warto to dobrze przemyśleć.
Przygotowując mydło na bazie NaOH należy pamiętać o:
- Nadzwyczajnej ostrożności i bezpieczeństwie własnym oraz rodziny
- Robieniu mydła wyłącznie w gumowych, nieprzepuszczalnych rękawiczkach
- Przygotowaniu octu, który w razie kontaktu dużego stężenia sody żrącej ze skórą, pomoże zminimalizować bolesne efekty uboczne
- Dokładnym odmierzaniu proporcji!
- Kolejności dodawania składników: zawsze Sodium Hydroxide do wody, NIGDY wodę do Sodium Hydroxide!
- Dodawaniu gotowego ługu do tłuszczów
- Przygotowaniu telefonu i zapisaniu numeru awaryjnego – w razie połknięcia substancji niezbędne będzie natychmiastowe wezwanie lekarza
Sodium Hydroxide – jest naturalny czy syntetyczny?
Wiele osób pyta czy sodium hydroxide – jest naturalny czy syntetyczny? Tu odpowiedź jest tylko jedna: to zdecydowanie produkt pochodzenia syntetycznego, który powstaje sztucznie, w laboratoriach. Nie jest to substancja naturalna i nie zawiera też w sobie żadnych substancji pochodzenia zwierzęcego.
Czy wodorotlenek sodu jest bezpieczny dla środowiska naturalnego?
Wodorotlenek sodu będący składnikiem kosmetyków, w których jego stężenie jest minimalne i bezpieczne dla zdrowia – jest substancją, która nie ma negatywnego wpływu na środowisko. Co innego, jeśli mówimy o stosowaniu w dużych stężeniach np. w specjalistycznych preparatach do udrażniania rur czy detergentach, w tym przypadku może mieć zły, a nawet katastrofalny wpływ np. na wody powierzchniowe i gruntowe, dlatego nie należy go wylewać bezpośrednio na grunt! Jeśli nie musimy, najlepiej w ogóle nie używać tej substancji w dużych stężeniach.