Pewność siebie to jedna z najważniejszych cech, którą rodzice chcą rozwijać u swoich dzieci, ale granica między nią a arogancją bywa cienka. Psycholożka Karolina Tuchalska-Siermińska wyjaśnia, jak wspierać dzieci w budowaniu zdrowego poczucia własnej wartości, jednocześnie rozwijając umiejętności niezbędne w dorosłym życiu. Odwołując się do raportu World Economic Forum na temat kompetencji przyszłości, ekspertka pokazuje, jak kształtować cechy, które będą nieocenione w szybko zmieniającym się świecie.
Rodzice często zastanawiają się, jak skutecznie budować pewność siebie u swoich dzieci. To umiejętność, która pomaga nie tylko w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami, ale także w szkolnych obowiązkach oraz w dorosłym życiu zawodowym. Istnieje jednak ryzyko, że nadmierne rozwijanie pewności siebie może prowadzić do arogancji. Choć przyszłość rynku pracy jest jeszcze niepewna, już teraz warto inwestować w umiejętności, które zaowocują w przyszłości, pomagając młodym ludziom stać się pewnymi siebie, świadomymi swoich mocnych stron liderami.
Wspieranie cech przywódczych u dziecka to złożone zadanie. Naturalnym odruchem każdego rodzica jest docenianie osiągnięć dziecka – chcemy, by czuło się zauważone i wiedziało, że dostrzegamy jego zaangażowanie i wyjątkowość. Ważne jest jednak nie tylko czy chwalimy, ale również w jaki sposób to robimy. Pochwały mogą działać jak pułapka: mimo dobrych intencji mogą prowadzić do wykształcenia w dziecku przekonania, że zasługuje na szczególne traktowanie i uznanie niezależnie od sytuacji – mówi psycholożka, Karolina Tuchalska-Siermińska, ekspertka platformy Novakid.
Umiejętności przyszłości
Pewność siebie u dzieci to cenna cecha, która koreluje z wieloma pozytywnymi aspektami charakteru, ale nie jest jedynym kluczem do sukcesu. Ważne jest także rozwijanie umiejętności, które mają uniwersalne zastosowanie i będą przydatne w różnych zawodach.
Zgodnie z raportem „The Future of Jobs Report 2023” dziesięć najcenniejszych umiejętności w przyszłości obejmuje te z zakresu myślenia poznawczego, przywództwa, technologii oraz samoskuteczności i współpracy. Oto ranking tych umiejętności oraz praktyczne porady, jak pomóc dziecku w ich rozwoju.
1. Myślenie analityczne
Dzieci, które wykazują dużą pewność siebie, chętniej angażują się w intelektualne wyzwania, analizują problemy i poszukują rozwiązań. Myślenie analityczne rozwija się naturalnie poprzez poznawanie świata. Można wspierać ten proces, oferując dziecku różnorodne książki, filmy czy audiobooki o fascynujących tematach, takich jak dinozaury, ludzkie ciało czy kosmos. Tego typu materiały, pełne pytań i odpowiedzi, doskonale angażują ciekawość i rozwijają zdolności analityczne.
2. Myślenie kreatywne
Kreatywność rozwija się w środowisku, w którym dziecko czuje się bezpiecznie w wyrażaniu swoich pomysłów. Rodzice mogą wspierać ten rozwój, zachęcając do eksperymentowania oraz ucząc akceptowania konstruktywnej krytyki. Pomocne będą zajęcia artystyczne, takie jak malowanie, rysowanie czy tworzenie rękodzieła, które pozwalają dzieciom wyrażać siebie i rozwijać wyobraźnię.
Nadmierne chwalenie może stać się ciężarem – odczuwanym jako presja, by zawsze być najlepszym, kimś bez prawa do popełniania błędów. Taka odpowiedzialność za spełnianie oczekiwań innych może prowadzić do silnego stresu, lęku przed porażką i oceną, prokrastynacji oraz poczucia własnej wartości uzależnionego jedynie od osiąganych wyników – dodaje Karolina Tuchalska-Siermińska.
3. Odporność, elastyczność i zwinność
Odporność i elastyczność to kluczowe umiejętności, które pomagają radzić sobie z porażkami. Dzieci, które mają poczucie pewności siebie, łatwiej przechodzą przez trudne sytuacje, ale warto również pokazać im, że każdy błąd to szansa na naukę, a nie powód do wstydu. Ważne jest, by zamiast nadmiernie chwalić sukcesy, doceniać wysiłek, zaangażowanie i wytrwałość. Taki sposób podejścia do trudności pozwala rozwijać w dziecku zdrową postawę wobec niepowodzeń i motywuje do dalszego rozwoju.
4. Motywacja i samoświadomość
Pewność siebie oraz świadomość własnych umiejętności pomagają dziecku zrozumieć, w czym jest dobre i gdzie może się jeszcze rozwijać. Rodzice mogą wspierać dziecko w stawianiu realistycznych celów, a także doceniać nawet najmniejsze postępy. Samoświadomość pozwala na akceptację faktu, że nikt nie jest idealny, ale to nie powinno powstrzymywać go przed dążeniem do realizacji swoich pasji i dalszym poszerzaniem wiedzy.
Ważne jest, by zwracać uwagę na sposób, w jaki reagujemy na sukcesy dziecka, doceniając jego wysiłek, cierpliwość, konkretne działania oraz gotowość do współpracy. Taki sposób przekazywania informacji zwrotnej z jednej strony dostarcza dziecku konkretnych wskazówek, a z drugiej – pokazuje, że liczy się nie tylko osiągnięty rezultat. To podejście wspiera rozwój zdrowej pewności siebie oraz zrozumienie, że dobry lider nie musi obawiać się kompetencji innych ani być najlepszy we wszystkim, czym się zajmuje. Dzięki temu dziecko uczy się, że prawdziwe przywództwo oznacza odpowiedzialność, szacunek dla innych oraz umiejętność dostrzeżenia i wykorzystania ich talentów – opowiada psycholożka.
5. Ciekawość i uczenie się przez całe życie
Ciekawość świata to naturalny napęd rozwoju u dzieci, który często zanika w miarę dorastania. Warto pielęgnować tę cechę, ponieważ nie tylko wspiera rozwój kompetencji, ale także sprawia, że dziecko staje się bardziej otwarte i wrażliwe na to, co dzieje się wokół niego. Rodzice mogą wspierać ciekawość dziecka, wprowadzając je w różne dziedziny nauki, sztuki, kultury i przyrody, co pomoże rozwijać szerokie horyzonty i chęć do ciągłego zdobywania wiedzy.
6. Biegłość technologiczna
W dzisiejszym świecie dzieci szybko opanowują technologie, które mogą stać się kluczowe w ich przyszłej karierze zawodowej. Choć rodzice powinni kontrolować czas spędzany przed ekranem i treści, z którymi dziecko ma kontakt, nie warto traktować technologii jako wroga. Wczesna nauka podstaw programowania czy zabawy w programach graficznych pozwala dzieciom zdobywać umiejętności cenione na rynku pracy. Dostępność różnorodnych kursów dostosowanych do wieku i umiejętności pozwala dzieciom na zdobycie cyfrowej pewności siebie i świadomości zarówno możliwości, jak i zagrożeń płynących z internetu.
7. Niezawodność i dbałość o szczegóły
Budowanie pewności siebie u dzieci wiąże się z nauką odpowiedzialności za powierzone zadania i konsekwencji. Niezawodność i dokładność są cechami, które warto rozwijać, ponieważ są one cenione w każdej dziedzinie życia. Dzieci, które zwracają uwagę na detale, często postrzegane są jako bardziej profesjonalne i rzetelne. Należy jednak pamiętać, by nie dopuścić do rozwoju niezdrowego perfekcjonizmu, który może prowadzić do frustracji i obniżenia poczucia wartości.
8. Empatia i aktywne słuchanie
Empatia oraz umiejętność aktywnego słuchania pomagają dziecku zrozumieć, że jego potrzeby są równie ważne, co potrzeby innych. Te umiejętności rozwijają inteligencję emocjonalną, zacieśniają więzi społeczne i uczą wrażliwości na uczucia innych. Ponadto, empatia sprzyja rozwojowi pokory, co stanowi podstawę do budowania zdrowych relacji międzyludzkich i zrozumienia w różnych sytuacjach społecznych.
Warto również skupić się na rozwijaniu empatii i umiejętności współpracy. Dzieci, które uczą się dostrzegać i szanować potrzeby innych, lepiej odnajdują się w rolach przywódczych, rozumiejąc, że lider to ktoś, kto troszczy się o cały zespół, a nie tylko o własne potrzeby. W sytuacjach, gdy dziecko wykazuje skłonność do dominacji, pomocne może być wspólne podejmowanie decyzji oraz stworzenie przestrzeni do słuchania opinii innych. Taka praktyka uczy młodego człowieka uwzględniania różnych perspektyw i elastyczności działania z uwzględnieniem zespołowego celu i dobra grupy – co jest fundamentem odpowiedzialnego przywództwa – tłumaczy Karolina Tuchalska-Siermińska
9. Przywództwo i wpływ społeczny
Pewność siebie odgrywa kluczową rolę w rozwijaniu zdolności przywódczych, ale prawdziwi liderzy to ci, którzy zdobywają zaufanie poprzez współpracę i troskę o innych. Dzieci mogą rozwijać umiejętności przywódcze, angażując się w pracę zespołową, organizowanie swojej pracy, przydzielanie ról w grupie oraz wywiązywanie się z powierzonych im zadań. Wspólne projekty pokazują, że niektóre wyzwania wymagają współdziałania, dlatego ważne jest, by dziecko rozumiało wartość wkładu innych członków zespołu w dążeniu do wspólnego celu i sukcesu.
10. Kontrola jakości
Precyzyjność i dbałość o jakość uczą dzieci odpowiedzialności za efekty ich pracy. Pewność siebie motywuje do dążenia do doskonałości, jednak rozwój tej cechy powinien iść w parze z nauką samokrytycyzmu. Ważne, by dziecko zrozumiało, że kontrola jakości to nie tylko szukanie błędów u innych, ale przede wszystkim doskonalenie własnych działań i ciągłe poprawianie efektów swojej pracy.
Temat pewności siebie i nauki umiejętności liderskich jest bardzo złożony, a utrzymanie równowagi między zdrowym poczuciem własnej wartości a apodyktycznością stanowi wyzwanie dla wielu rodziców. Rynek przyszłości będzie wymagał od dzisiejszych dzieci wielu umiejętności, których wartość dopiero zaczynamy dostrzegać, a ich kształtowanie już teraz pomoże im odnaleźć się w zmieniającym się świecie.
Jedną z najważniejszych umiejętności, jakie powinien posiadać młody specjalista w przyszłości, jest zdolność do organizacji czasu swojej pracy oraz samodzielność. Przydatne może okazać się również docenienie tego, że praca grupowa może zwiększać nasze możliwości, a każdy z członków zespołu, mimo że jest osobną jednostką, stanowi jeden z jego fundamentów. W dobie zaawansowanej globalizacji niezbędna jest też wielojęzyczność, która otworzy przyszłym specjalistom drogę do międzynarodowej kariery – mówi Max Azarov, CEO i współzałożyciel internetowej szkoły języka Novakid, która rozpoczęła kampanię przedstawiającą zalety wczesnego zadbania o przyszłość dzieci – “BabyBoss”.
Fot. i oprac. na podst.: mat. prasowy Novakid.