Bookcrossing – co to jest i jak działa globalny ruch dzielenia się książkami.

Bookcrossing – co to znaczy i skąd się wziął?

Bookcrossing to globalny ruch, który zmienia sposób, w jaki myślimy o posiadaniu książek. To niezwykła inicjatywa, która łączy miłośników literatury na całym świecie za pomocą prostej idei: dzielenia się przeczytanymi książkami z innymi. Zamiast trzymać książki na półkach, możesz „uwolnić” je w przestrzeni publicznej i pozwolić, by trafiły do rąk nowego czytelnika. Ta forma literackiego łańcuszka ma już ponad 20 lat — termin „bookcrossing” został po raz pierwszy użyty w 2001 roku przez Rona Hornbakera, amerykańskiego programistę i pasjonata książek.

Dzięki stworzeniu strony internetowej bookcrossing.com, Hornbaker umożliwił ludziom rejestrowanie książek online, oznaczanie ich unikalnym kodem i śledzenie ich podróży po świecie. Od tego czasu inicjatywa rozrosła się do globalnego ruchu z milionami zarejestrowanych użytkowników i dziesiątkami milionów uwolnionych książek.

Jak działa bookcrossing krok po kroku?

Proces bookcrossingu jest zaskakująco prosty i dostępny niemal dla każdego. Oto jak to wygląda w praktyce:

1. Rejestracja książki: Na stronie bookcrossing.com tworzysz darmowe konto i rejestrujesz swoją książkę. System generuje unikalny numer identyfikacyjny BCID (BookCrossing ID), który pozwala śledzić książkę.
2. Oznaczenie książki: Wkładasz do książki kartkę z informacją o bookcrossingu i numerem BCID. Możesz użyć gotowych etykiet dostępnych na stronie lub stworzyć własne.
3. Uwolnienie książki: Pozostawiasz książkę w miejscu publicznym — na ławce w parku, w kawiarni, na przystanku autobusowym lub w specjalnie do tego przeznaczonej „Półce bookcrossingowej”. Niekiedy organizowane są też wydarzenia „masowego uwalniania książek”.
4. Śledzenie podróży: Kiedy ktoś znajdzie książkę i zgłosi to na stronie, otrzymujesz powiadomienie. Możesz śledzić, gdzie i przez kogo była czytana, a nawet przeczytać recenzje kolejnych czytelników.

Proces ten ma w sobie coś z detektywistycznej przygody i wiele osób właśnie to najbardziej w nim ceni — anonimowe połączenie z kimś, kto także kocha książki.

Czy bookcrossing jest legalny?

Tak, bookcrossing jest jak najbardziej legalny, pod warunkiem że przestrzegamy kilku zasad zdrowego rozsądku. Przede wszystkim książek nie należy zostawiać w miejscach, gdzie mogą zostać potraktowane jako porzucone śmieci lub zagrożenie — takich jak lotniska, banki czy urzędy. Zamiast tego warto wybierać miejsca ogólnodostępne i przyjazne dla czytelników, jak kawiarnie, biblioteki, przystanki komunikacji miejskiej czy specjalne półki bookcrossingowe (o nich więcej poniżej).

W wielu miastach działają lokalne grupy i inicjatywy wspierające bookcrossing, więc warto sprawdzić, czy w twojej okolicy nie ma już punktów, gdzie regularnie wymienia się książki. Praktyka bookcrossingu jest szeroko akceptowana i promowana jako forma popularyzacji czytelnictwa i szacunku dla kultury słowa pisanego.

Półki bookcrossingowe – gdzie ich szukać?

Półki bookcrossingowe, znane również jako „free libraries”, to specjalnie oznaczone miejsca, gdzie można zostawić książki lub wziąć coś do czytania bez zobowiązań. Takie półki często znajdują się w bibliotekach publicznych, szkołach, domach kultury, kawiarniach, a nawet w galeriach handlowych i na dworcach. W Polsce szczególną popularnością cieszą się tzw. budki z książkami, które mają formę małych, często artystycznie zdobionych skrzynek ustawionych w miejscach publicznych.

Warto zaznaczyć, że wiele z tych punktów współpracuje z lokalnymi społecznościami czy domami kultury i bywa, że organizuje wymiany książek, spotkania autorskie lub akcje promujące czytelnictwo. Listę zarejestrowanych półek można znaleźć często na forach miłośników książek lub stronach lokalnych bibliotek.

Dlaczego warto korzystać z bookcrossingu?

Bookcrossing to coś więcej niż tylko „oddawanie” książek. To filozofia dzielenia się wiedzą, emocjami i historiami. Oto kilka powodów, dlaczego warto włączyć się w ten ruch:

• Ekologia: Uwolnienie książki to działanie przyjazne dla środowiska. Zamiast wyrzucać niepotrzebne egzemplarze, dajesz im drugie życie.
• Oszczędność: Możesz zdobyć wartościową literaturę bez wydawania pieniędzy.
• Promocja czytelnictwa: Bookcrossing zachęca do sięgania po książki nawet tych, którzy rzadko czytają na co dzień.
• Element niespodzianki: Nigdy nie wiesz, jaką książkę znajdziesz ani do kogo trafi ta, którą ty uwolniłeś. To nadaje całej aktywności ekscytujący wymiar gry miejskiej.
• Tworzenie społeczności: Udział w bookcrossingu to również możliwość poznania ludzi o podobnych zainteresowaniach poprzez fora, grupy na Facebooku czy lokalne wydarzenia literackie.

Najciekawsze historie z bookcrossingu

Podróże książek bywają zaskakujące — niektóre przebyły setki kilometrów, trafiając w zagraniczne ręce, inne wróciły do właściciela po latach. Jedna z najsłynniejszych historii dotyczy książki uwolnionej w Nowym Jorku, która trafiła do czytelniczki w Tokio, potem do Australii, a w końcu znów do Stanów Zjednoczonych. Śledzenie losów takiej książki to jak śledzenie literackiego globtrotera!

W Polsce jedna z książek została uwolniona w schronisku w Tatrach i przez lata podróżowała między schroniskami górskimi, zbierając wpisy kolejnych turystów. Takie przypadki pokazują, że książka może stać się nie tylko źródłem wiedzy, ale także nośnikiem emocji i wspomnień wielu osób.

Bookcrossing w Polsce – jak wygląda sytuacja?

Bookcrossing zdobywa w Polsce coraz większą popularność. Corocznie, 23 kwietnia — podczas Światowego Dnia Książki — odbywają się ogólnopolskie akcje masowego uwalniania literatury. W wielkich miastach, takich jak Warszawa, Kraków, Gdańsk czy Wrocław działają aktywne grupy bookcrossingowe, a coraz więcej szkół i uczelni wprowadza półki wymiany książek jako formę wspierania czytelnictwa wśród młodzieży.

Na przykład w Gdyni powstała wyjątkowa biblioteka na plaży, a w Toruniu przeprowadzono akcję „Książka w podróży”, podczas której książki podróżują autobusami miejskimi. Trend ten staje się elementem kultury miejskiej i zachęca mieszkańców do czytelniczej aktywności w przestrzeni publicznej.

Jak zacząć swoją przygodę z bookcrossingiem?

Jeśli chcesz dołączyć do społeczności bookcrossingu, nie musisz spełniać żadnych specjalnych warunków. Potrzebujesz tylko książki, trochę dobrej woli i kilku minut na zarejestrowanie jej w systemie. Dodatkowo możesz poszukać lokalnej grupy w mediach społecznościowych lub samemu zaangażować się w tworzenie półki w swojej okolicy, np. w domowym ogródku czy pod blokiem.

Dla tych, którzy nie są jeszcze przekonani – warto spróbować przynajmniej raz. Bookcrossing to nie tylko oddanie książki w obieg. To również metafora obiegu idei, emocji i historii, które niesie ze sobą każde dzieło. Książki nie muszą kurzyć się na półkach – mogą żyć, podróżować i inspirować. Właśnie na tym polega magia bookcrossingu.